Vai trò của định lượng creatinin trong máu

1. Creatinin là gì?

Creatinin là sản phẩm thoái giáng của creatin phosphate trong cơ. Có nguồn gốc nội sinh và ngoại sinh. Nguồn gốc nội sinh từ gan, thận, tuy. và nguồn gốc ngoại sinh từ thức ăn. Khi cơ vận động sinh ra năng lượng, đồng thời sẽ giải phóng creatinin. Creatinin được giải phóng sẽ đi vào hệ tuần hoàn và đào thải qua thận.

Mỗi người gồm 2 quả thận, nằm ở vị trí ngang cột sống thắt lưng. Chức năng chính của thận là tạo nước tiểu. Đơn vị cấu tạo cơ bản của thận là nephron. Mỗi thận có khoảng 1 triệu nephron. Cấu tạo mỗi nephron gồm có 2 phần là cầu thận và ống thận. Cầu thận liên tục lọc các chất thải, tạp chất ra khỏi huyết tương. Ống thận tái hấp thu và bài tiết các chất để biến dịch lọc ở cầu thận thành nước tiểu.

Creatinin là một trong những chất được thận đào thải ra ngoài cơ thể. Điều đặc biệt là nó không bị ống thận tái hấp thu trở lại.  Khi thận gặp phải vấn đề, sẽ ảnh hưởng đến việc đào thải creatinin có trong máu. Do vậy việc định lượng creatinin trong máu giúp phản ánh chính xác chức năng thận. Nồng độ creatinin máu cao có thể cho thấy rằng thận của bạn đang bị tổn thương và hoạt động không bình thường.

2. Kết quả xét nghiệm creatinin máu có ý nghĩa gì?

Dựa vào định lượng creatinin máu, sẽ xác định được nồng độ creatinin trong máu và ước tính mức lọc cầu thận (GFR).

Mức creatinin bình thường nằm trong khoảng 0,9-1,3 mg/dL hay 62-115 µmol/L ở nam giới và 0,6-1,1 mg/dL hay 44-88 µmol/L ở nữ giới từ 18-60 tuổi, ở trẻ em: 0,3-1,0 mg/dL hay 26-88 µmol/L. Những người nhiều cơ bắp xu hướng có mức creatinin cao hơn. Creatinin máu cao thực sự chỉ điểm cho suy giảm chức năng thận cấp hoặc mạn tính. Creatinin thấp có thể xảy ra do một số bệnh lý gây giảm khối lượng cơ như teo cơ, liệt cơ, suy dinh dưỡng, phụ nữ có thai. Kết quả cũng có thể khác nhau tùy thuộc độ tuổi và giới tính. Ở nữ thường thấp hơn nam, trẻ em thấp hơn người lớn. 

Mức lọc cầu thận dưới 90 ml/phút/1.73 m^2 là biểu hiện của suy thận. Các nguyên nhân gây suy thận:

– Trước thận: mắt nước ngoại bào, qua da, đường tiêu hóa, hội chứng thận hư nặng, xơ gan mất bù, suy tim xung huyết.

– Tại thận: viêm ống thận cấp, viêm cầu thận cấp, nhiễm độc thuốc.

– Sau thận: sỏi niệu quản, u xơ, ung thư tuyến tiền liệt, u khung chậu lành hay ác tính, lao làm teo hai niệu quản.

Tổn thương thận nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây suy giảm chức năng thận không hồi phục. Gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, việc điều trị cũng rất tốn kém bởi thận nhân tạo, lọc ngoài thận hoặc ghép thận.

3. Khi nào cần định lượng creatinin trong máu ?

Cần định lượng creatinin máu nếu có các triệu chứng sau: thay đổi về số lần đi tiểu, số lượng nước tiểu, tiểu đau, nước tiểu sủi bọt hoặc có máu. Chuột rút cơ bắp, mệt mỏi, buồn nôn hoặc nôn mửa, phù mắt, sưng ở bàn chân hoặc mắt cá chân. Đau vùng thắt lưng 1 hoặc 2 bên.

Nên kiểm tra creatinin thường xuyên nếu bạn có bất kì tình trạng nào sau đây, vì chúng có thể khiến giảm chức năng thận: đái tháo đường, cao huyết áp, bệnh tuyến giáp, bệnh tự miễn, nhiễm trùng tiêu điểm tại thận, tiền sử gia đình mắc bệnh thận, đang sử dụng một số loại thuốc như sulfamethoxazole, trimethoprim hoặc thuốc hóa trị.

Ngoài ra, bên cạnh triệu chứng lâm sàng, theo dõi diễn tiến creatinin máu thường xuyên giúp bác sĩ chẩn đoán, đánh giá mức độ và điều trị tổn thương thận cấp, bệnh nhân mạn.

 4. Làm gì để chuẩn bị cho xét nghiệm creatinin máu

Xét nghiệm creatinin máu thường được thực hiện cùng với 1 số xét nghiệm khác, bao gồm định lượng ure máu (BUN), nồng độ creatinin niệu (24h), các xét nghiệm chuyển hóa cơ bản. Các xét nghiệm này được thực hiện để kiểm tra bất kỳ vấn đề nào ở chức năng thận của bạn.

Định lượng creatinin máu được thực hiện trên mẫu máu của bạn. Không cần chuẩn bị nhiều, nhịn ăn là không cần thiết. Nồng độ creatinin vào cuối buổi chiều cao hơn so với buổi sáng. Điều quan trọng là bạn phải nói với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào bạn hiện đang sử dụng. Một số loại thuốc có thể làm tăng nồng độ creatinin mà không gây tổn thương thận, ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Hãy cho bác sĩ của bạn biết nếu bạn dùng : Cimetidine, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) chẳng hạn như Aspirin, Ibuprofen, thuốc hóa trị, kháng sinh Cephalosprin.

Tóm lại, định lượng creatinin trong máu là xét nghiệm thường được dùng để đánh giá chức năng thận. Creatinin máu tăng có thể là biểu hiện của suy thận. Khi bạn có các biểu hiện khiến bạn lo lắng cho sức khỏe, cụ thể là bất thường về nước tiểu, phù mắt, sưng mắt cá chân, đau vùng thắt lưng cần đến khám và nhận lời khuyên của chuyên gia. Việc xét nghiệm đơn giản, không cần thiết nhịn ăn và thường đi kèm với định lượng ure máu, các xét nghiệm chuyển hóa cơ bản. 

Hiện tại, Phòng khám bác sĩ gia đình Doctor4U đang triển khai các gói khám tiền hôn nhân nâng cao và cơ bản, với nhiều xét nghiệm kiểm tra bằng hệ thống trang thiết bị hiện đại cũng như đội ngũ bác sĩ đầy kinh nghiệm sẽ mang đến cho gia đình trẻ sự chuẩn bị tốt nhất.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng liên hệ Hotline: 0936561212 để đặt lịch khám hoặc truy cập Fanpage để theo dõi thông tin ưu đãi mới nhất: https://www.facebook.com/www.Doctor4U.vn.